Wstęp
Test Up and Go jest wykorzystywany do oceny równowagi pacjenta oraz oceny prędkości przemieszczania się, co sumarycznie pomaga w ocenie ryzyka związanego z upadkiem pacjenta. Test może być pomocny w zakwalifikowaniu pacjenta do zaopatrzenia go w sprzęt ułatwiający przemieszczanie się (laska, kule, balkonik).
Test stworzony został, aby ocenić ryzyko upadku w populacji osób starszych. Wykorzystywany jest również u pacjentów neurologicznych, u których może wystąpić ryzyko upadku lub dysfunkcyjna jest czynność przemieszczania się (np. pacjent po udarze mózgu, pacjent ze stwardnieniem rozsianym, pacjent z chorobą Parkinsona).
Badanie to można traktować również jako indywidualny, mierzalny test oceniający funkcje poruszania się wewnątrz domu (d4600), siedzenia (d4103), czy chodzenia na małe odległości (d4500). Test można wykonywać wielokrotnie w procesie rehabilitacji, aby ocenić postępy podopiecznego.
Wykonanie testu wstań i idź
1) Pacjent siedzi na krześle o wysokości 46 cm*, 2) na polecenie terapeuty wstaje, 3) idzie do przodu 3 metry**, po czym 4) zawraca, 5) wraca do krzesła i 6) siada na nim. Aby pacjent wiedział, kiedy ma zacząć zawracać, należy nakleić dobrze widoczną taśmę na podłodze w odległości 3 metrów mierzonych od stóp pacjenta, który siedzi. Mierzony jest czas od polecenia fizjoterapeuty „start” do końcowego siadu na krześle.
W teście pacjent może używać zaopatrzenia, z którego korzysta na co dzień. Zaleca się, aby wytłumaczyć pacjentowi, żeby szedł w sposób dla niego bezpieczny i komfortowy, jednocześnie wskazując, że mierzony będzie czas.
Test Get-Up and Go należy wykonać co najmniej dwa razy i wybrać lepszy czas.
* W praktyce test wykonuje się na zwykłym krześle, które jest dostępne.
** W praktyce fizjoterapeutycznej w miejscu wezwania zdarza się, że pacjent nie ma przestrzeni do wykonania testu (miejsce na krzesło, 3 m i miejsce na obrót – łącznie około 4-5 m), indywidualnie wtedy do tego pacjenta można skrócić ten dystans – oczywiście wartości czasu nie będą wtedy obowiązywać, ale można potraktować ten test jako rzetelny sposób oceny efektów rehabilitacji.
Obserwacje kliniczne
W trakcie testu warto zanotować swoje uwagi kliniczne np.:
- jak szybko zareagował na polecenie startu,
- czy wstał za pierwszym razem po poleceniu,
- czy użył rąk, aby pomóc sobie wstać,
- czy długość kroku była podobna,
- czy obrót o 180 st. stanowił duży problem,
- czy występował ruch naprzemienny ramion,
- czy występowało kołysanie tułowiem,
- czy siadając „klapnął” pośladkami o krzesło,
- czy wykorzystywał sprzęt dodatkowy;
- o ile to możliwe warto nagrać pacjenta.
Interpretacja
Poniższa tabela przedstawia wartości dla testu wstań i idź w populacji osób starszych.
W zależności od badania, za wartość sugerującą zwiększone ryzyko upadku przyjmuje się czas powyżej 12,5 lub 13,5 sekund. Z drugiej strony najnowsze metaanalizy mówią o tym, że test ten samodzielnie nie wskazuje na ryzyko upadku, stąd niemożliwe jest rzetelne podanie wartości czasowych.
Dowody naukowe
- Od 0,92 do 0,99 współczynnika powtarzalności testu dla jednego oraz wielu badających (maksymalna wartość 1).
- Powtarzalność testu u osób starszych została opisana jako umiarkowana – o,56 (maksymalna wartość 1). Stąd warto wykonać test co najmniej dwa razy.
- Test można wykorzystywać do oceny [funkcjonalnej] pacjentów z zespołem kruchości. Jednak nie sprawdzi się w celu identyfikacji osób cierpiących na zespół kruchości.
- Test Up and Go nie powinien być używany jako samodzielny test do oceny ryzyka upadku – mete-analiza z 2014 r wykazała, że jego wynik nie jest istotnym czynnikiem prognozującym upadek.
Słabości testu
- Test początkowo miał służyć identyfikacji ryzyka upadku, jednak badania dyskredytują jego wartość.
- Test jest opisywany w różny sposób, najczęstsze różnice lub braki w metodologii: czy pacjent musi dotykać plecami oparcia krzesła, czy prosimy pacjenta, aby szedł jak najszybciej, ile prób testu wykonujemy, czy pacjent krzesło powinno mieć oparcia na przedramiona, jaka powinna być wysokość krzesła.
- Powtarzalność testu dla tego samego pacjenta jest umiarkowana, stąd warto wykonać go kilkukrotnie.
Źródła:
- https://academic.oup.com/ptj/article/82/2/128/2836941?
- https://bmcgeriatr.biomedcentral.com/articles/10.1186/1471-2318-14-14
- https://journals.lww.com/jgpt/Fulltext/2008/31020/Normative_Data_and_Determinants_for_the_Timed__Up.4.aspx
- https://www.physio-pedia.com/Timed_Up_and_Go_Test_(TUG)#cite_note-Shumway-Cook-11
- https://academic.oup.com/biomedgerontology/article/68/4/441/535837
- https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1310/tsr2103-197
- https://journals.lww.com/jgpt/fulltext/2006/08000/reference_values_for_the_timed_up_and_go_test__a.4.aspx
