W przypadku występowania u pacjenta obrzęku objaw Stemmera jest pomocny w różnicowaniu jego typu. Test polega na próbie uszczypania (złapania) fałdu skórnego pacjenta na drugim palcu u nogi (okolica stawu śródstopno-paliczkowego). W przypadku niemożności uchwycenia fałdu skórnego lub uniesienie grubego fałdu skórnego objaw ten uznaje się jako dodatni, a to sugeruje obrzęk typu limfatycznego. Po złapaniu fałdu chwytem szczypcowym badający może spróbować, zbliżyć do siebie palec wskazujący i kciuk, aby upewnić się, że objaw nie jest fałszywie dodatni – w obrzęku limfatycznym zbliżenie palców będzie utrudnione.

Obrzęki limfatyczne kumulują się zwykle również na stopach pacjenta, natomiast obrzęki związane z niewydolnością żylną kończą się w okolicy kostek. Tak więc w obrzękach typu żylnego palce stóp nie są zajęte i możliwe jest uchwycenie cienkiego fałdu skóry. Wtedy też objaw Stemmera nie występuje.

W obrzęku limfatycznym prócz “dodatniego” objawu Stemmera można wyczuć stwardniałą skórę pacjenta. Badanie tak jak większość powinno być wykonane obustronnie, aby porównać objawy.

Objaw Stemmera można również sprawdzić na palcu wskazującym. W przypadku obustronnego obrzęku kończyn dolnych warto porównać uchwycenie fałdu skórnego 2. palca stopy z uchwyceniem fałdu skórnego palca wskazującego dłoni.

Objaw dodatni: niemożność uniesienie fałdu skórnego lub uniesienie grubego fałdu skórnego.

Objaw ujemny: uniesienie cienkiego fałdu skórnego.

Uważa się, że wystąpienie objawu Stemmera wystarcza, aby rozpoznać obrzęk limfatyczny, ale brak tego objawu nie musi świadczyć o braku obrzęku limfatycznego.

Bibliografia:

• Limfologia, O.Gultig i wsp.; 2017 r.
• Drenaż limfatyczny, D. Tomson i wsp.; 2020